Böbreklerinizi de sıcaktan koruyun

Vücudumuzun en önemli organlarından biri olan böbrekler, susuzluktan çok fazla etkileniyor. Sıcakların ve yanlış beslenmenin etkisiyle vücut susuz kaldığında böbrek yetmezliğine kadar gidebilen durumlar oluşabiliyor… Böbrekler normal metabolizma sonucu vücutta oluşan asidik karakterde atık maddeleri idrarla vücuttan uzaklaştırarak hayati görev yapan organlardır. Böbrekler olmadan yaşam düşünülemez. Vücutta en fazla çalışan organların başında gelir. Zira su, tuz ve elektrolit dengesini, pH seviyesini düzenleyerek bütün organların normal fonksiyon görmelerini sağlarlar. Ayrıca D vitaminini sentezleyerek kalsiyum ve fosfor dengesini, kemik sağlığını devam ettirirler. Böbreklerden salınan eritropoetin adı verilen hormon benzeri madde kemik iliğinde kan hücrelerinin yapımını uyarır. Böbreklerin immün sistem ve normal cinsel sağlık üzerinde de önemli fonksiyonları vardır. Yaz sıcaklarının böylesine hayati önemi olan böbreklere etkilerini Prof. Dr. Osman Erk anlattı…

Yaz aylarında hangi sorunlar oluşabilir?

Böbrek taşları erkeklerin yüzde 10, kadınların yüzde 5 kadarında ve özellikle yaz aylarında sık olarak ortaya çıkar. Genetik faktörler önemli olmakla birlikte yaz aylarında çok terleme nedeniyle vücudun susuz kalması; az su içme; şekerli, tuzlu ve hayvansal gıdaların fazla tüketilmesi taş oluşumunu kolaylaştırmaktadır. Böbrek taşları ciddiye alınmalıdır. Sonuçta böbrek yetersizliği ve enfeksiyonlar ortaya çıkabilir.

Hangi gıdalar böbrek taşına yol açar?

Fazla tuz tüketimi böbreklerden kalsiyum atılımını artırarak taş riskini yükseltir. Fastfood yiyecekler, hazır ambalajlı market ürünleri, tuzlu kuruyemişler bol miktarda tuz içerir. Hayvansal proteinler fazla miktarda oksalat ve kalsiyum içerdikleri için taş riskini arttırırlar. Süt ve mandıra ürünleri de yine fazla miktarda kalsiyum içerdiği için taş riskini arttırır. Sebze ve meyvelerde var olan D ve E vitaminleri, potasyum gibi mineraller taş riskini azaltırken sentetik D ve E vitaminlerinin taş riskini arttırdığı bildirilmektedir. İçinde bol miktarda oksalat ihtiva eden çay, çikolata, ıspanak, pırasa, çilek, kuruyemişler gibi besinler az tüketilmelidir. Turunçgillerde ve limonda bulunan sitrat maddesi ise taş önleyici özelliğe sahiptir.

Ne gibi belirtiler görülür?

Doğum sancısına da benzeyen, kasıklara yayılabilen bel ağrısı en önemli şikayettir. Kişinin ağrısı zaman zaman azalır, çoğalır. Kişi ağrıdan yerinde duramaz, sürekli hareket halindedir. Birlikte bulantı, kusma, kabızlık ve idrarda kanama gibi şikayetler olabilir. Hastaların en şiddetli ağrı hissettikleri durumlardan biridir.

Sıcaklarda nelere dikkat edilmeli?

Yaz ay­la­rın­da kış ay­la­rın­dan da­ha faz­la sı­vı tü­ke­til­me­si­ne dik­kat edil­me­li­. Ter­le­me ile bir­lik­te bol mik­tar­da sı­vı ve elek­tro­lit kay­be­dil­di­ği için or­ta­la­ma 2-3 lit­re sı­vı tü­ke­til­me­li­. Yazın ba­ğır­sak en­fek­si­yon­la­rı, is­hal, gı­da ze­hir­len­me­si gi­bi vü­cu­dun sı­vı ih­ti­ya­cı­nı art­ı­ran du­rum­lar sık­tır. Bu ne­den­le ye­ter­li sı­vı alı­mı­na dik­kat edil­me­li­. Böb­rek has­ta­lık­la­rı­nın bü­yük bir kıs­mı her­han­gi be­lir­ti ve bul­gu ver­me­den ses­siz sey­ret­ti­ği için su­suz ka­lın­dı­ğın­da akut böb­rek ye­ter­siz­li­ği oluşabilir.

Nasıl beslenmeli?

En fazla önerilen beslenme tarzı Akdeniz diyetidir. Yani sebze ve meyve ağırlıklı, hayvansal ürünlerden fakir, doğal beslenme tarzı tercih edilmelidir. Yaz aylarında çok fazla çay ve alkol tüketilmemelidir. Çayda bol miktarda oksalat olduğu için taş riski artar. Alkol ise vücuttan sıvı kaybettirerek susuzluğu arttırır. Fazla tuz tüketilmemelidir. Türkiye, Japonya ile birlikte dünyada en fazla tuz tüketen ülkelerden biridir. Günde 2-3 gr tuz tüketilmesi yeterli iken Türkiye’de günde ortalama 18-20 gr tuz tüketilmektedir. Fazla tuz tüketimi hipertansiyon, beyin felci, ödem ve kalp yetersizliğine neden olmaktadır. Hipertansiyon ise şeker hastalığı ile birlikte böbrek yetersizliğinin en önemli nedenidir. Marketlerde satılan hazır gıdalarda bol miktarda tuz vardır. Doğal sebze ve meyvelerde ise tansiyon düşürücü etkisi olan bol miktarda potasyum ve diğer mineraller, az miktarda doğal tuz vardır.

Ne tür ilaçlar böbrek için zararlıdır?

Özellikle ağrı kesiciler ve antibiyotik kullanımına dikkat edilmeli, bu ilaçlar gelişigüzel kullanılmamalıdır. Bol suyla içilmelidir. Az su içildikleri takdirde bu tür ilaçlar böbrek yetersizliği riskini arttırırlar.

Böbrek yetmezliği nasıl önlenebilir?

Er­ken teş­his, risk fak­tör­le­ri­nin or­ta­dan kal­dı­rıl­ma­sında önem­li­dir. Si­ga­ra­nın bı­ra­kıl­ma­sı, tuz alı­mı­nın kı­sıt­lan­ma­sı, al­kol içil­me­me­si ve ko­les­te­rol yük­sek­li­ği­nin ön­len­me­si de koruyucudur.