Genç kadınların korkulu rüyası: PCOS

Polikistik over sendromu (PCOS) 35 yaş altı kadınlarda adet düzensizliği, tüylenme ve kilo problemleriyle kendini gösteren bir rahatsızlıktır. Kısırlığa kadar gidebilecek ciddi sonuçlara yol açtığı için kontrol altında tutulmalıdır… Kadınların yaklaşık yüzde 8’ini etkileyen polikistik over sendromu, genellikle 35 yaş ve altındaki kadınlarda görülür. Bu rahatsızlık sonucunda deri yağlanmaya başlar, akne oluşumu artar, dudakların üst kısmında ve yanaklarda tüylenme gözlenir, göbek ve karın bölgesinde kilo artışı meydana gelir. Peki bu sorunun kaynağı nedir? Hastalığın nedenlerine bakıldığında, genetiğin ön plana çıktığı söylenebilir. Bu yüzden sorunu tamamen ortadan kaldırmak zor olsa da, çözüm açısından yapılabilecek pek çok işlem vardır. Anadolu Sağlık Merkezi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Nilüfer Saruhan, Kadın Hastalıkları, Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Op. Dr. Ebru Öztürk Öksüz ile Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Dr. Erdem Türemen bu konuda merak edilenleri anlattı…

Tedavide 3 kritik adım

Kadınlar polikistik over sendromu yaşadıklarında genellikle tüylenme, akne, adet düzensizlikleri şikayetleri ya da çocuk sahibi olamadıkları için doktora başvuruyor. Tedavi, kadının bebek sahibi olmak isteyip istememesine göre şekilleniyor. Hastanın iyileşmesi için ‘basamak tedavisi’ adı verilen bir tedavi şeması izleniyor. Eğer hasta çocuk istemiyorsa, tedavi sürecinde atılacak birkaç adım var. Öncelikle adet düzenini sağlamak gerekiyor çünkü uzun süre adet görmeyen bu kadınlarda östrojen tek başına rahim içine etki etmeye başlıyor ve sonuçta rahim kanseri riski artıyor. İkinci adım ise tüylenmeyi yok etmek. Bunun için de antiandrojenler kullanılıyor. Androjen düzeylerini en iyi düşüren ise doğum kontrol hapları. Bu sayede adet düzeni sağlanabiliyor, rahim kanseri riski ve tüylenme azaltılabiliyor. Üçüncü adım, insülin direncine bağlı olarak oluşan kilo sorununu ortadan kaldırmak. Eğer hastada insülin direnci saptandıysa, doktorun verdiği ilaçlarla bu direncin azaltılması gerekiyor. İlaç kullanımının yanı sıra, karbonhidrat içermeyen diyet ve egzersiz yapılması tedaviye destek sağlıyor.

Çocuk sahibi olmak istiyorsanız…

Bir kadın çocuk istiyor ama polikistik over sendromu hastasıysa, öncelikle -eğer varsa- hastanın insülin direncini düşürmek ve yumurtlamasını sağlamak gerekiyor. Bu sorunu yaşayan kadınların büyük kısmında haplar aracılığıyla yumurtlama sağlanabiliyor ve çocuk sahibi olabiliyorlar. Ancak bazı hastalarda ilaç tedavisi yeterli olmuyor ve bu noktada iğnelerle yumurtlatma işlemi gerçekleştirilmeye çalışılıyor. Eğer iğne yönteminden de yanıt alınmazsa bu hastalarda aşılama ya da tüp bebek tedavisine geçiliyor.

Bütün mesele insülin direnci

İnsülinin fazlası, böbreküstü bezlerinde ve yumurtalıklarda fazla androjen üretilmesine neden oluyor. Eğer bu kısırdöngü bir noktada kırılabilirse, androjen üretimi de azaltılabiliyor. Yeni tedavilerde de bu gerçek üzerinden gidiliyor ve hastalara insülin direncini kıran ilaçlar veriliyor. İnsülin direnci azaltılınca pankreas daha az insülin salgılıyor ve dolayısıyla da daha az androjen üretiyor. Bu da daha iyi yumurtlama anlamına geliyor.

Genç kızlar dikkat!

Ergenlikte birçok genç kızda adet düzensizlikleri olur ve bu duruma pek fazla dikkat edilmez. Ancak bu sorun sürekli hale geldiyse ve duruma kilo artışı da eşlik ediyorsa, gerekli önlemlerin alınması çok önemli. Ergenlikte başlayan polikistik over sendromunda kilo kontrolü yapıldığı takdirde hastalığın ilerlemesi de yavaşlatılabiliyor.

Tedavi edilmezse…

Polikistik over sendromu olan kişilerde sadece androjen değil östrojen de yüksektir. Östrojenin bir önceki aşaması erkeklik hormonudur. Östrojenlerin üretilebilmesi için yumurtalıklarda önce androjen üretilir ve gelişmiş yumurta bunu östrojene çevirir. Dolayısıyla polikistik overi yüksek olan kişilerde androjenle birlikte östrojen de yüksek olduğu için, sendrom tedavi edilmediğinde vücuttaki kilo artışı ve tüylenme devam eder.

Kanser riski var mı?

Adı nedeniyle polikistik over sendromu kansere neden olacağı korkusu yaratabiliyor. Çünkü polikistik over; ‘içi sıvı dolu kesecik olan yumurtalık’ anlamına geliyor. Halbuki polikistik over sendromunun yumurtalık kanseriyle bir ilgisi yok. Buna karşın dikkat edilmediğinde rahim kanserine sebep olabileceğinin unutulmaması gerekiyor.

Kilo kaybı önemli

Bilimsel araştırmalar, kilo veren polikistik over sendromlu kadınların yumurtlama fonksiyonlarının düzeldiğini ve doğurganlık şanslarının yükseldiğini ortaya koyuyor. Kilo veren kadınların yüzde 50’sinden fazlasında, bu hastalık sürecinde görülen tüylenme problemi de zamanla ortadan kalkıyor.