Şimdi Aşılama Zamanı! Hangi Ağaca Hangi Aşıyı Yapmalı!

Hangi ağaç hangi ağaca aşılanır?

Aşı ağaçların cinsini iyileştirmek, daha iyi cins ve verimli meyve almak için yapılır. Çünkü, bahçemize diktiğimiz bir meyve fidanı, aşılı değilse, büyüyünce yabanileşir; iyi cins meyve vermez olur. Dikilen fidandan yenebilecek, iyi meyveler almak istiyorsak, ya fidanı aşılatmalıyız, ya da önceden aşılı fidan almalıyız. Bunun dışında, ne yapsak iyi meyve yetiştiremeyiz. Aşı olmasaydı, meyvecilik dünyanın en kolay işi olurdu, meyve bahçesi sahiplerinin düşündükleri ilk şey fidanlarını aşılatmaktır. Aşılatmanın bir başka amacı da, değişik meyveler elde edebilmektir. Örneğin, «Vaşington» tipi portakal yetiştirmek için, herhangi bir portakal ağacına bu ağaçtan alınan parçanın aşılanması gerekir. Aşılanan portakal ağacı «Finike» cinsiyse, bundan ince kabuklu «Finike Vaşingtonu»; Yafa cinsiyse de, kalın kabuklu “Yafa Vaşingtonu” yetişir.

Aşı, doğrudan doğruya yabani ağaçlara da yapılabilir. Bir yabani ağaca aynı familyadan bir başka ağaç aşılanırsa, aşılanan ağaç o ağacın meyvesini verir. Ayrıca, kimi cins meyve ağaçlarına başka cins meyve ağaçları da aşılanabilir. Hangi ağaçlara, kendi cinsinin dışında ne gibi ağaçların aşılanabileceğini aşağıda gösterdik.

• Eriğe: Şeftali, kayısı, badem, kiraz
• Elmaya: Armut,
• Zerdaliye: Kayısı, şeftali, erik.
• Vişneye: Kiraz.
• Ahlata: Armut, muşmula, ayva.
• Kayısıya: Erik, şeftali, badem, kiraz, zerdali
• Şeftaliye: Kayısı, erik, badem.
• Ayvaya: Malta eriği, muşmula, armut (Şekli Ayvaya benzer ve 2.yıl ürün alınır verim harika), elma.
• Vişneye: Kiraz
• Duta: Asma
• Meşeye:Kestane
• Menengiç Ağacına: Antep Fıstığı
• Alıç Ağacına: Muşmula
• Ahlat Ağacına: Armut, muşmula, ayva.
• Kızılçam ağacına: Fıstık çamı
• Badem ağacına: Şekerpare
• Mandalinaya: Limon
• Turunç (Citrus aurantium)Ağacına: Tüm turunçgiller(turunç, portakal, limon, mandalina, greyfurt ve benzerlerini içine alan bir alt familyası, narenciye, kumkuat), ağaç kavunu aşılanabilir.

Aşılama ya da aşı; Bitkilerin, süs bitkilerinin ve bilhassa meyve ağaçlarının üretilmesinde çok eski tarihlerden bu yana uygulanan bir metottur. Doğada, ormanlarda dalların birbirine sürtünmeleri sonucu kendiliğinden oluşan bir çeşit aşılanmanın, çok eski zamanlarda insanlar tarafından görülerek meyve ağaçlarının iyileştirilmesinde kullanılmaya başlandığı düşünülmektedir.

Çoğunlukla iyi nitelikli bir ağacın tohumu, yada bir meyvenin çekirdeği, bazen o bitkinin özelliklerini taşımayan özelliklere sahip olur. Bunun sebebi ise, bunların çoğunun melezlerinden elde edilmiş olmasından kaynaklanmaktadır.

T Göz Aşısı

Ağaç filizi üretiminde uygulanan metotlardan biri olan çekirdekten yetiştirme, ağacın özgün nitelikleri değişerek asıllarına, yani anacına çeken başka çeşitler ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Bu ve benzeri nedenlerden dolayı aşılama veya çelikleme metotları ortaya çıkmıştır. Çelikle ve aşılama ile yapılan üretimlerde, o bitkinin özellikleri korunarak devam etmesi sağlanmak istenmektedir.

Bitkileri üretiminde eşeyli yada eşeysiz üreme çoğalmanın iki ana yoludur. Bahçe bitkilerinde ise aşı, bir eşeysiz üreme şeklidir. Kısaca aşı yada aşılama, bir ağaç yada o ağacın bir dalı üzerine, aynı cinsten yada aileden, ama daha genç ve daha üstün nitelikleri olan bir başka ağaç parçasını ekleme işlemine denmektedir. Aslında aşı, bitkilere uygulanan cerrahi bir işlemdir.

Aşı, ağaç üretiminde kullanılan en sağlıklı ve çabuk sonuç alınabilen bir tekniktir. Aşı için öncelikle bir ANAÇ ve bir de DAMIZLIK AĞAÇ veya fidan gerekir. Üzerine aşı yapılacak ağaç veya fidana ANAÇ; kendisinden aşı kalemi alınan ağaca ise DAMIZLIK AĞAÇ denir.

Ağaçların Aşı, Budama, Dikim Zamanı

Anaçlar iki ana gruba ayrılmaktadır. Tohumdan elde edilenlere çöğür ya da yoz, çelik daldırma, kök sürgünleri. bitki parçalarından oluşanlara ise klon anaçlar denir

Generatif anaçlar genelde tohum, tozlanma ve döllenme sonucu oluşur ve kalıtsal yapıları homojen değil, heterojen niteliktedir. Bunlar çimlendikleri zaman yozları yada çöğürleri oluştururlar. Kültür çeşitlerinin tohumlarından oluşan yeni bitkilere yoz; yabanilerin tohumlarından oluşanlara ise çöğür denir.

1- Generatif anaçlar genel olarak kuvvetli gelişirler ve uzun ömürlü olurlar. Aşı yapıldığında geç meyveye dururlar fakat meyveye durduklarında da bol ürün alınır ama bunun standardı yoktur, bazen ürün az olabilir.

Çöğür anaçlar tohumdan elde edildiği için kalıtsal yapısı heterozigottur. Alındığı çeşidin bir çok üstün özelliği, tohumlarda kaybolur, çoğunlukla bir yozlaşma meydana gelir. Heterozigot yapıdan dolayı standart ağaçlar oluşmaz ve aşılanan çeşitten bir örnek meyve alınamaz. Ağaçların soğuğa ve sıcağa, hastalık ve zararlılara dayanıklılıklarında farklılık oluşur. Kültürel işlemler zorlaşır, üretim maliyeti artar.

Kuvvetli kök oluşturduklarından topraktan su ve besin maddesi alımları yüksektir. Toprağa tutunumları kuvvetlidir. Stres koşullarına dayanıklılıkları daha iyidir. Tohumdan elde edildikleri için virüs kaynaklı hastalıklar taşımazlar.

2- Vegetatif (Klon) anaçlar, generatif anaçların tersine dikimin 2. veya 3. yılından itibaren, üzerine aşı yapılan yeni çeşit meyveye yatar. Bu nedenle yatırım masraflarının geriye dönüşümü için gerekli süre kısalır (gençlik kısırlığı kısa sürer). Homojen ağaçlar oluşacağından ve bodur anaçlarla da bodurluk sağlanacağından işçilik masrafları düşer, budama, sulama, hastalık ve zararlılarla mücadele, hasat gibi işler daha kolaydır, üretim maliyeti daha azdır.

Yazlık Komşumuz Metin Özdamarlar’ın Babakale’deki bahçemizdeki kayısı ağacına yaptığı aşı.

Üretilen ürünün kalitesi ve standardı yüksektir. Klon anaçlara aşılı yarma aşı fidanlarla daha homojen bahçeler kurulur. Her yıl ve düzenli meyve elde edilir. Birim alana düşen ağaç sayısı fazla, birim alandan alınan verim yüksek ve kalitelidir. Ancak, bu tür ağaçların ekonomik ömürleri kısadır ( 15-25 yıl ).

Anaç-kalem arasındaki uyuşmazlık durumu ve anaçların hastalık taşıma riski (özellikle virüsler) yönünden dikkatli olunması gerekir. Bahçenin tesis masrafı yüksektir. Birim alana daha fazla fidan gerekecektir, bodur anaçlarla bahçe tesis ediliyorsa destek sistemi isteyecektir, damla sulama tesisat masrafı yüksek olacaktır.