Sinop Ayancık İlçe Tarihçesi

Sinop ili Ayancık ilçesinin tarihçesi hakkında birçok kaynak bulunmasına rağmen, bizler araştırarak en doğru bilgileri size en sade şekilde aktarmak istedik.

Ayancık’ın tarihi antik çağlara kadar uzanmaktadır. Ayancık merkezinde ve çevresinde birçok farklı kavim yaşamıştır. Bu kavimlerin ilki Paflogonyalılar, Amazonlar, Akalar ve Dorlar olarak bilinmektedir. Sinop genelinde de bu kavimler hakimiyet sürmüştür. İlk çağlarda Paflogonya, Batı Karadeniz bölgesinde, Biritanya, Pontusya ve Galatya arasında kalan bir yer olarak bilinmekteydi. Paflogonyalılar, bu bölgede bilinen ilk yerli halktır ve M.Ö. 1200 yıllarına kadar Etiler’in koruması altında yaşamışlardır.

Danışmentoğulları Dönemi

11. yüzyılın sonlarına doğru, Ayancık ve çevresi ilk defa Danışmentoğulları’nın yönetimi altına girmiştir. Daha sonra bölge, 1204 yılında Anadolu Selçukluları’nın, 1259 yılında Pervaneoğulları’nın ve 1292 yılında Candaroğulları’nın kontrolüne geçmiştir. Fakat 1460 yılında Fatih Sultan Mehmet’in Trabzon seferi sırasında verdiği kararla, Sinop ve çevresi Osmanlı Devleti’ne bağlanmıştır. Bu kararla birlikte, Ayancık ve çevresi Kastamonu vilayetine bağlı olan dört kadılıktan birinin yönetim alanı içinde kalmıştır.

Ayancık’ın İlçe Oluş Süreci

Ayancık ve çevresi, Tanzimat dönemine kadar önce Candaroğulları, sonra da Osmanlı yönetimi altında kalmıştır. Tanzimat ile başlayan yenileşme hareketleri sırasında Ayancık ve çevresinde ilçe yönetimi kurulması düşünülmüştür.

Ayancık bölgesinde ilçe merkezi kurulması düşünülmüş olsa da, sonradan Ayandon bölgesi tercih edilmiştir. Ayandon, günümüzde Türkeli ilçesine bağlı Hamamlı Köyü’nün bulunduğu bölgedir ve Ayancık’ta sıkça duyduğumuz isim buradan gelmektedir.

Ayancık’tan eski bir görünüm

Ayancık İlçe Merkezinin Taşınması

Ayancık, 1800’lü yıllarda Şükrüoğulları’nın (Şüküroğulları olarak da bilinir) egemenliği altındaydı. Şükrüoğulları’nın bu egemenlikği, Ayancık çayının doğusundaki köylere kadar uzanıyordu. Daha sonraki yıllarda 1860’larda Günümüzde Çaylıoğlu Köyü olarak bilinen civarda yaşayan Çaylıоğulları ile Şükrüoğlulları arasında bir anlaşma sağlanmıştır. Bu anlaşma neticesinde ilçe merkezinin Türkeli Hamamlı Köyü’nden şu anki konumuna taşınması kararı alınmıştır.

O dönemde Ayancık’ta sadece birkaç yapı ve değirmenler vardı, ancak ilçe merkezinin taşınması ile zaman içinde resmi kurumlar gibi Kаymаkаmlık ve Askerlik Şubesi gibi yapılar Ayancık’a geldi. Bu gelişmelerle birlikte Ayancık’ta birçok konut ve ticaret yapıları da kuruldu ve ilçe hızla gelişti.

Bu tarihten sonra Ayancık, sürekli olarak gelişmeye devam etti. 1860’larda yapılan ilk Hükümet Konağı binası 1952 yılında yandı, ancak yerine bugünkü mevcut bina inşa edildi.

Üstte 2006 yılı, altta 1930-40’lı yıllardan bir görünüm

Ayancık’ın Sinop’a Bağlanması

Ayancık ilçesi, Cumhuriyet’in ilanına kadar Kastamonu iline bağlıyken, Cumhuriyetin ilanın ardından yapılan idari düzenleme sonucunda Sinop iline bağlı bir ilçe haline gelmiştir.

1923 yılı, Türkiye’de ormancılık alanında önemli gelişmelerin yaşandığı bir yıldır. Orman ticaretini geliştirmek amacıyla Gazi Mustafa Kemal Atatürk tarafından yabancı ormancılık uzmanlarının getirtilmesi de başlatılmıştır. Bu gelişmelerden Ayancık da payını almış ve orman endüstrisindeki ilerlemelerle birlikte gelişimini sürdürmüştür.

Ayancık iskelesi ve arkada Hükümet binası ile Sahil Cami

Ayancık’a Kereste Fabrikasının Kurulması

Kereste fabrikasının kurulması Ayancık ilçesine altın yıllarını yaşatmıştır. Türkiye Kibrit İnhisarları T.A.Ş. tarafından 10 Şubat 1926 tarihinde kurulan fabrika, daha sonra haklarını Belçika sermayeli bir kuruluşla paylaşmıştır. Bu sayede Ayancık’ta Alman ve Belçika sermayesiyle kereste fabrikası işletilmeye başlanmıştır ve bu durum 14 Mart 1945 tarihine kadar devam etmiştir. Fabrikanın bulunduğu bölgede ekonomi hızla gelişmiş ve sosyal hayatta gözle görülür yenilik ve gelişmeler ortaya çıkmıştır.

İlerleyen süreçlerde çeşitli sebeplerden dolayı kereste fabrikası özelleştirilmiş ve daha sonrasında kapatılmıştır. Kereste fabrikasının kapanmasıyla birlikte Ayancık ilçesi göç vermeye başlamıştır.